Geschiedenis

Mijlpalen

De transformaties van dit bijzondere instituut.

1. 21e eeuw

   1. 1 januari 2016Centrum voor Transculturele Psychiatrie Veldzicht

      Doordat er steeds minder mensen een tbs krijgen opgelegd, wil de regering in 2013 bezuinigen en een aantal tbs-klinieken sluiten, waaronder Veldzicht. De sluiting gaat na protesten uiteindelijk niet door.

2. 20e eeuw

   1. 1933 - 2013Rijksasyl voor Psychopathen Veldzicht

      De gedwongen verpleging van criminelen was geregeld in de Psychopathenwet van 1928. Hierbij werd de maatregel terbeschikkingstelling van de regering (tbr) ingevoerd. De tbr was bedoeld voor “den ontoerekeningsvatbare psychopaath”. Veldzicht werd in 1933 het eerste rijksasiel waar de terbeschikkinggestelden konden worden opgesloten.

      Aanvankelijk was bij tbr nauwelijks sprake van behandeling en stond opsluiting op de voorgrond. Na de oorlog veranderde deze opvatting en kwamen psychiatrische en psychologische behandelingen tot ontwikkeling die geleidelijk werden toegepast in tbr-inrichtingen.

      TBR wordt TBS
      Als reactie op de kritiek die de tbr in de loop der jaren kreeg, werd het begrip tbr in 1988 vervangen door terbeschikkingstelling, afgekort tbs. De Psychopathenwetten werden vervangen door een tijdelijke regeling van de rechtspositie van tbs-gestelden. In 1997 ging de Beginselenwet Verpleging Terbeschikkinggestelden (BVT) in.

      FPC
      In de geestelijke gezondheidszorg wordt de term tbs-kliniek niet meer gehanteerd, maar spreekt men van een forensisch psychiatrisch centrum (fpc).

3. 19e eeuw

   1. 1894 – 1930Rijksopvoedingsgesticht voor jongens Veldzicht

      In de zomer van 1894 wordt Veldzicht, als onderdeel van het ministerie van Justitie, in gebruik genomen als rijksopvoedingsgesticht (ROG) voor jongens.

      Vanwege de slechte naam die de Ommerschans als bedelaarskolonie had in de omgeving, werd het ROG iets noordelijker gebouwd. Ook koos men een andere naam: Veldzicht. Vernoemd naar een ander gebouw gelegen in het huidige Balkbrug. Dit oorspronkelijk gebouw met de naam Veldzicht werd omgedoopt tot ‘Huize de Beuk’, dat nog steeds onderdeel is van het huidige Veldzicht.

      Het ROG bezat alle gronden van de bedelaarskolonie en gebruikte deze in de heropvoeding van de moeilijk opvoedbare jongens. Er werd driftig getuinierd, geleerd en landbouw beoefend door de pupillen. Later waren er ook mogelijkheden tot het volgen van ambachtsopleidingen.

   2. 1820 – 1894Bedelaarskolonie de Ommerschans

      De Maatschappij van Weldadigheid stichtte - op de fundering van de oude vesting- een (onvrije) bedelaarskolonie. In dit typisch Nederlandse fenomeen probeerde men armlastigen onder lichte dwang te heropvoeden en succesvolle burgers van hen maken: een gelijke kans om uit de armoede te komen en weer zinvol deel te nemen aan de samenleving.

      De adjunct-directeur van de Ommerschans, de heer Van Nispen, kwam als armlastig weeskind in de koloniën van Weldadigheid terecht. Hij kreeg uiteindelijk een van de meest prestigieuze hoeves van de kolonie toegewezen en legde persoonlijk de eerste steen bij de bouw van een nieuwe graanschuur. De hoeve zelf bestaat helaas niet meer, maar de graanschuur -met gevelsteen- staat nog steeds, als een onderdeel van de huidige Veldzichthoeve.

      In de praktijk kostten de bedelaarskoloniën meer dan de Maatschappij van Weldadigheid kon betalen. Eind 19e eeuw werd de ene na de andere kolonie afgestoten. Ook de Ommerschans werd weer overgedragen aan het Rijk.

4. 17e eeuw

   1. 1628Verdedigingswerk de Ommerschans

      Tussen de plaatsen Witharen en Balkbrug liep de enige toegangsweg waarmee mensen met dubbelassige wagens en karren van Duitsland naar Groningen konden reizen zonder vast te komen zitten in het omliggende moeras. De Nederlandse overheid claimde daarom dit gebied voor defensie zette in 1628 een verdedigingswerk op: de Ommerschans.

      Ook al ruim voor die tijd was dit gebied belangrijk. De eerste sporen van menselijke beschaving dateren van ruim 3500 jaar geleden. De vondst van een uniek ceremonieel bronzen zwaard (te bewonderen in het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden) bewijst dat.